Trong giới bóng rổ chuyên nghiệp Bắc Mỹ, khái niệm “tanking” đã không còn xa lạ. Đây là chiến lược mà nhiều đội bóng yếu thường áp dụng nhằm giành lấy những lượt chọn đầu tại kỳ NBA Draft – nơi họ có thể đặt cược tương lai vào các tài năng trẻ. Tuy nhiên, dù xuất phát từ mong muốn tái thiết đội hình, việc quá lạm dụng tanking đang dần bào mòn tính cạnh tranh và hấp dẫn của giải đấu số một thế giới.
Tanking là gì?
Tanking có thể hiểu đơn giản là hành vi chủ động thi đấu dưới sức trong khoảng thời gian ngắn hạn để đổi lại cơ hội nhận được thứ hạng cao tại NBA Draft. Điều này thường xảy ra khi các đội bóng sử dụng đội hình có nhiều cầu thủ tân binh và dự bị, đồng thời hạn chế thời gian ra sân của các ngôi sao hoặc thậm chí là “gác lại” mục tiêu chiến thắng xuyên suốt một mùa giải.
Mục Đích Của Việc Sử Dụng Tanking
Mục tiêu sau cùng là để lọt vào nhóm những đội có thành tích tệ nhất, từ đó có cơ hội cao hơn trong cuộc bốc thăm thứ tự lựa chọn cầu thủ (Lottery Draft). Việc sở hữu những lượt chọn đầu tiên giúp các đội có thêm cơ hội chọn về các ngôi sao tương lai – một chiến lược được xem là “phá để xây” trong dài hạn, đặc biệt với những đội bóng không có sức hút đối với các ngôi sao tự do trên thị trường chuyển nhượng.
Những ví dụ điển hình cho chiến lược này không hiếm. Golden State Warriors là một minh chứng thành công, khi họ từng cố gắng trở thành đội bóng yếu thế để giành cơ hội lựa chọn những cái tên như Stephen Curry, Klay Thompson hay Draymond Green tại NBA Draft, rồi tạo nên một đế chế hùng mạnh như hiện nay.
Khi Tanking Trở Thành Vấn Đề
Dù khởi điểm mang ý nghĩa tích cực, tanking đang ngày càng biến tướng. Không ít đội bóng sẵn sàng đánh đổi toàn bộ mùa giải chỉ để… thua càng nhiều càng tốt. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hình ảnh của đội bóng, mà còn kéo theo nhiều hệ lụy cho giải đấu.
Thứ nhất, tính cạnh tranh bị suy giảm nghiêm trọng. Khi có nhiều đội chủ động buông bỏ từ sớm, các trận đấu trở nên thiếu hấp dẫn, kết quả dễ đoán và chất lượng chuyên môn bị kéo xuống. Với khán giả, điều này khiến họ mất dần sự hứng thú, không còn muốn theo dõi toàn bộ mùa giải – điều không hề tốt cho NBA về mặt thương mại.
Thứ hai, tanking tạo ra môi trường phát triển không lý tưởng cho các cầu thủ trẻ. Khi phải thi đấu trong một hệ thống không đặt mục tiêu chiến thắng, tâm lý cạnh tranh và khát khao thể hiện của các tân binh có thể bị ảnh hưởng. Thay vì được rèn giũa trong một môi trường nghiêm túc, họ lại học cách chấp nhận thất bại – điều có thể ảnh hưởng đến cả sự nghiệp về sau.
Những Giải Pháp Hạn Chế
NBA đã và đang thử nghiệm một số điều chỉnh để kiểm soát tình trạng này, nhưng vẫn chưa thể giải quyết triệt để. Tuy vậy, vẫn còn một số phương án được đề xuất để hạn chế vấn nạn này:
1. Mở rộng Lottery Draft tới lượt chọn thứ 8:
Hiện tại, Lottery chỉ áp dụng cho bốn lượt pick đầu tiên và các đội có thành tích tệ nhất được ưu tiên hơn. Nếu hệ thống này được mở rộng đến lượt chọn thứ 8, cùng với việc phân bổ lại tỷ lệ trúng pick đầu hợp lý hơn, các đội bóng sẽ không còn quá mặn mà với việc đứng trong nhóm “đội tệ nhất”.
2. Cân nhắc trở lại hệ thống Lottery cũ:
Trước năm 1985, mọi đội không lọt vào Playoff đều có cơ hội ngang nhau trong cuộc xổ số Draft. Nếu mô hình này được khôi phục, động lực tanking sẽ bị suy giảm rõ rệt, bởi không còn bảo đảm gì cho việc thua nhiều là sẽ nhận được pick cao.
3. Tính tỷ lệ Lottery dựa trên thành tích hai mùa gần nhất:
Mô hình này đang được WNBA áp dụng khá thành công. Khi thành tích thi đấu trong hai mùa liên tiếp được tính vào tỷ lệ nhận pick, các đội bóng sẽ phải cân nhắc rất kỹ trước khi “tự nguyện buông xuôi”. Không ai muốn đối mặt với hai năm liền thi đấu tệ hại, ảnh hưởng tới doanh thu, uy tín lẫn mối quan hệ với người hâm mộ.
4. Trừng phạt các đội xếp chót BXH:
Thay vì ưu tiên cho hai đội có thành tích kém nhất, NBA có thể đi theo hướng ngược lại: hạn chế quyền lợi của họ, ví dụ như không được chọn từ pick 1 đến 3. Việc này sẽ tạo thêm động lực để các đội “đấu tranh sinh tồn”, ít nhất là tránh hai vị trí cuối bảng.
5. Xóa bỏ hoàn toàn hệ thống NBA Draft (một kịch bản cực đoan):
Trong kịch bản này, mọi cầu thủ tân binh sẽ được tự do ký hợp đồng với bất kỳ đội bóng nào. Tuy nhiên, mô hình này có nguy cơ khiến các đội lớn, giàu có hoặc nhiều sao chiếm thế thượng phong, làm phá vỡ sự cân bằng của giải đấu. Vì vậy, dù mang tính ý tưởng, phương án này gần như bất khả thi.
Tanking có thể là một chiến lược hợp lý trong thời điểm nhất định, nhưng nếu bị lạm dụng, nó sẽ trở thành “gót chân Achilles” kéo lùi NBA về cả mặt chuyên môn lẫn thương mại. Để giải đấu giữ vững sự hấp dẫn vốn có, những điều chỉnh về cơ chế Draft là vô cùng cần thiết – không chỉ để trừng phạt những đội bóng thiếu tính cạnh tranh, mà còn để bảo vệ trải nghiệm bóng rổ đỉnh cao cho người hâm mộ toàn cầu.
>> Lớp bóng rổ trẻ em hàng đầu tại Hà Nội. Khám phá ngay!
